Śmierć bliskiej osoby to duży szok dla dorosłego, a tym bardziej dla dziecka, szczególnie jeśli byli blisko. Jak rozmawiać z dzieckiem o stracie? Jak wspierać w trudnym czasie i nie wyrządzić krzywdy? Spróbujmy rozwiązać ten trudny problem w naszym artykule.
Jak dzieci postrzegają stratę bliskiej osoby?
To, jak dziecko przyjmie wiadomość o śmierci bliskiej osoby, zależy od jego wieku i doświadczeń życiowych. Wszystkie dzieci są różne, dlatego poniżej przedstawimy orientacyjną klasyfikację wiekową:
- Do 5 roku życia: Dzieci jeszcze nie rozumieją, że śmierć jest na zawsze, więc mogą pytać, czy zmarły wróci. Czasami w takiej sytuacji dziecko może wymagać uwagi, krzyczeć i płakać we śnie.
- 6-11 lat: Dzieci już zdają sobie sprawę, choć nie zawsze, co to jest śmierć. Zaczynają martwić się, że inni członkowie rodziny umrą. Dzieci mogą zadawać pytania, starając się zrozumieć, co się stało. Czasami mogą wystąpić wybuchy gniewu.
- Od 12 roku życia: Nastolatki rozumieją, że śmierć jest zjawiskiem nieodwracalnym, które spotka wszystkich, w tym ich samych. Ich reakcja może znacznie się różnić: od gniewu i złości do przygnębienia i rozkojarzenia.
Pamiętaj, że nie ma właściwej i szybkiej metody na przeżycie goryczy straty; nie ma wyraźnych etapów, kiedy powinny pojawić się określone emocje czy formy zachowania. Dzieci w dużej mierze odczytują i odzwierciedlają emocje dorosłych, którzy ich otaczają.
Jak powiedzieć dziecku o śmierci bliskiej osoby?
Pierwsze, co jest ważne – nie należy ukrywać prawdy i odkładać rozmowy “na później”.
Zrozumiałe jest, że chce się chronić dziecko przed smutnymi wiadomościami, ale lepiej być szczerym i przyznać się do śmierci bliskiej osoby.
Jeśli opowiesz o tym, co się stało, tym samym zwiększysz jego zaufanie do Ciebie i pomożesz łatwiej poradzić sobie ze stratą drogiej osoby. Znajdź ciche i spokojne miejsce, gdzie będziesz mógł porozmawiać z dzieckiem jeden na jednego i nikt Ci nie będzie przeszkadzał. Jeśli dziecko jest małe i ma ulubioną zabawkę, niech weźmie ją ze sobą na rozmowę. Mów powoli, z częstymi przerwami.
Dziecko powinno usłyszeć wszystko, co chcesz mu przekazać. Okazuj współczucie i bądź szczery z dziećmi w każdym wieku, ale w rozmowie z małymi dziećmi używaj specjalnego, zrozumiałego języka i unikaj eufemizmów. Mówiąc coś w rodzaju “straciliśmy kogoś”, tylko bardziej zamieszasz małe dziecko, ponieważ nie zrozumie, co to oznacza.
Daj dziecku czas na przyswojenie informacji. Może Ci się wydawać, że dzieci Cię nie słuchają. Jednak to tylko reakcja. Zbierz cierpliwość i czekaj na ich uwagę. Małe dzieci mogą wielokrotnie zadawać te same pytania, zarówno podczas pierwszej rozmowy, jak i w kolejnych dniach i tygodniach.
Czasami dzieci martwią się, że ich słowa lub działania mogły spowodować śmierć ukochanej osoby. Dzieci w każdym wieku doświadczają poczucia winy, dlatego warto dowiedzieć się, czy nie czują się w jakimś stopniu odpowiedzialne za to, co się stało.
Jak pomóc dziecku poradzić sobie ze stratą bliskiej osoby?
Przeżywanie żałoby to ważny etap dla dzieci i dorosłych, aby pogodzić się ze stratą drogiej osoby. Zastanów się, co można zrobić, aby Twoje dziecko mogło poczuć połączenie ze zmarłym, wyrazić swoją miłość do niego i pokazać znaczenie tej osoby w swoim życiu.
Na przykład dziecko może chcieć namalować obraz, przeczytać wiersz lub podzielić się swoimi wspomnieniami o tej osobie przez list.
Jeśli Twoja rodzina przynależy do określonej wiary, rozsądnie jest udać się do swojego duchownego. Może on wspierać was w wyjaśnianiu takiego zjawiska, jak śmierć, i pocieszać was i wasze dzieci w chwilach żałoby.
Oto kilka wskazówek, jak chronić zdrowie psychiczne dziecka po stracie bliskiej osoby:
- Kontynuuj dawanie dziecku swojej miłości i troski.
- Przytulaj dziecko, przytulaj je do siebie. Poprzez kontakt fizyczny czują się bezpieczni.
- Zachowaj w miarę możliwości normalny tryb dnia.
- Jeśli dziecko zachowuje się agresywnie, postaraj się zrozumieć, że w ten sposób próbuje wyrazić swoje uczucia, których nie może wyrazić słowami.
- Poinformuj innych dzieci i nauczycieli w szkole o tym, co się stało. Będą mogli wesprzeć dziecko.
- Pamiętaj również o swoim stanie fizycznym i psychicznym, ponieważ Ty również przeżywasz żałobę. Trudno wspierać dziecko, gdy samemu trzeba radzić sobie ze swoimi uczuciami. Znajdź czas dla siebie. Nie będziesz mógł pomóc dzieciom, jeśli sam będziesz źle się czuł. Wysypiaj się, odżywiaj się prawidłowo, uprawiaj sport.
Rozmawianie z dziećmi o śmierci nigdy nie jest łatwe, ale otwarty i szczery dialog może pomóc im nauczyć się radzić sobie ze stratą i kontynuować życie pełne, zachowując pamięć o ukochanych ludziach.
