Wiadomo powszechnie, że ciało człowieka po śmierci jest kierowane do kostnicy. Jednak nie wszyscy rozumieją, po co to się dzieje. Jedno zwłoki znajdują się tam przez kilka godzin, inne zostają na kilka miesięcy.
Kostnica to przestarzałe słowo, którego nie używają biegli sądowi i patolodzy. W Polsce stosuje się inne terminy. Przewiduje się różne rodzaje instytucji związanych z przechowywaniem zwłok, do których należą następujące oddziały:
- patologiczno-anatomiczne;
- do badań sądowo-medycznych;
- przechowalnie szczątków. Opowiemy o tym, gdzie trafia ciało człowieka po śmierci i co się z nim dzieje potem.
Dlaczego zwłoki są kierowane do kostnicy?
Nie wszyscy wiedzą, dlaczego ciało człowieka nie może być natychmiast przekazane rodzinie lub przedstawicielom agencji pogrzebowych. Jeśli śmierć nastąpiła w wyniku przemocy, to jest jeszcze zrozumiałe. Jednak nie jest jasne, dlaczego kieruje się do kostnicy ciało człowieka, który zmarł z naturalnych przyczyn. W dawnych czasach zwłoki najpierw były przewożone do kościoła na modlitwy, a następnie na cmentarz. Robili to krewni zmarłego. Przedstawiciele państwa nie przejmowali ciał.
W tamtych czasach nie istniała pełna systemu opieki zdrowotnej. Śmierć człowieka nie była wówczas rejestrowana przez nikogo. Obecnie oddziały organów państwowych zbierają te informacje i wprowadzają je do bazy danych. Są brane pod uwagę okoliczności śmierci i inne informacje. Są one potrzebne do oceny jakości systemu opieki zdrowotnej, wykrywania przestępstw i identyfikacji ciał.
Kierowanie zwłok do kostnicy to krok na drodze do rejestracji śmierci. Patolodzy są w stanie ustalić prawdziwe przyczyny śmierci i prawdziwą diagnozę zmarłej osoby. Kostnice mają różnorodne funkcje. Ich oddziały nie ograniczają się wyłącznie do przechowywania zwłok. Ciała zmarłych są poddawane sekcji.
Badania medyczne
Większość pracy personelu patologiczno-anatomicznego to nie sekcja zwłok, a badanie analiz pobranych od żywych ludzi. Znajduje się obok szpitala lub w jego pobliżu. Do oddziałów patologiczno-anatomicznych kieruje się analizy żywych ludzi, aby tam mogli pomóc w ustaleniu właściwej diagnozy i ocenić adekwatność leczenia przepisanego pacjentowi.
Podczas sekcji ciał patolodzy również pobierają próbki tkanek do badania. Ale po co badać próbki już zmarłych ludzi, skoro to i tak im nie pomoże? Te działania pozwalają ustalić dokładną diagnozę zmarłego, dzięki czemu można wyciągnąć wnioski o poprawności leczenia. Niektóre analizy nie są możliwe do pobrania od żywego człowieka. Dlatego pobiera się je tylko po śmierci.
Lekarze są zmuszeni stawiać diagnozę na podstawie pośrednich symptomów. Nie zawsze mają możliwość bezpośredniego zobaczenia problemu. Patolodzy są w stanie przeprowadzić badanie już martwego ciała, nie obawiając się zaszkodzić pacjentowi.
Stawianie ostatecznej analizy w oddziale patologiczno-anatomicznym to ważny element pracy całego systemu medycznego. Pozwala porównać faktyczny stan rzeczy z tym, jak widział go lekarz prowadzący. Dzięki temu poprawia się skuteczność leczenia, które zostanie przepisane innym ludziom w przyszłości.
Kolejnym elementem pracy kostnicy jest badanie naukowe. Medycyna jeszcze nie zna wszystkich tajemnic organizmu ludzkiego. Badania prowadzone w kostnicy pomagają uzupełnić obraz nowymi użytecznymi informacjami. W długoterminowej perspektywie pozwalają one stworzyć potężną bazę danych, używaną do dokonywania nowych odkryć medycznych.
W oddziałach patologiczno-anatomicznych prowadzone są różne badania. Są one:
- histologiczne;
- cytologiczne;
- toksykologiczne.
Najczęstsze badania to analiza na obecność narkotyków lub substancji leczniczych we krwi. Pozostałe testy zależą od diagnozy postawionej zmarłemu przed śmiercią. Jeśli zmarły trafił do szpitala z atakiem serca i tam zmarł, to w oddziale patologiczno-anatomicznym przeprowadzone zostaną badania tkanek jego serca i krwi. Jest to potrzebne do potwierdzenia diagnozy. Jeśli pacjent zmarł na raka jelita, badaniu zostaną poddane tkanki odpowiedniego organu.
Śledztwo w sprawie przestępstw
Biegły sądowy i patolog to pokrewne zawody. Ludzie często je mylą. Jednak to zupełnie różne stanowiska. Patolodzy pracują w oddziałach patologiczno-anatomicznych, a biegli sądowi – w sądowo-medycznych.
Ci ostatni są potrzebni do ustalenia przyczyn śmierci niezwiązanej z chorobą. Na przykład biegły sądowy będzie badać zwłoki osoby zmarłej w wyniku nieszczęśliwego wypadku.
Zadaniem sądowo-medycznej ekspertyzy jest ustalenie wszystkich okoliczności i prawdziwej przyczyny śmierci. Czasami biegli sądowi kontynuują sekcję rozpoczętą przez patologów. Dzieje się tak w przypadkach, gdy w zwłokach znaleziono ślady wskazujące na przemocową naturę śmierci.
Badania prowadzone przez biegłych sądowych różnią się od tych, które wykonują patolodzy. Ci ostatni, na przykład, piłują czaszkę tylko wtedy, gdy potrzebują potwierdzić udar u zmarłego człowieka lub inną problem związany z mózgiem.
Biegli sądowi wykonują tę procedurę zawsze, nawet jeśli chodzi o badanie zwłok, które uległy silnemu procesowi rozkładu. Ich zadaniem jest zarejestrować wszelkie uszkodzenia ciała. Specjaliści ci zwracają uwagę na wszelkie zadrapania, krwiaki, siniaki itd. Wykrycie tych szczegółów pozwala ustalić okoliczności śmierci człowieka.
Czaszkę biegli sądowi piłują, aby upewnić się, czy nie ma obrażeń czaszkowo-mózgowych u zmarłego. Można je wykryć nawet na mocno rozłożonych zwłokach. W związku z tym istnieje jeszcze jedna różnica w pracy rozważanych specjalistów. Patolodzy pracują nad „świeżymi” zwłokami, a biegli sądowi często sekcjonują ciała ludzi, którzy zmarli dawno temu.
Zwłoki trafiają do oddziałów sądowo-medycznych po otwarciu dochodzenia karnego. Czasami ciała są tam kierowane od razu po znalezieniu zwłok. Czyli martwe ciało w tym przypadku nie trafia do patologa. Dlatego pracę biegłych sądowych często pokazuje się w filmach detektywistycznych.
Ci medyczni pracownicy przeprowadzają ekspertyzę balistyczną i inne badania, pozwalające ustalić charakter odniesionych przez człowieka obrażeń, a także broń używaną do jego zabicia.
Takie testy w przyszłości pomogą śledczym ustalić model pistoletu, odległość, z jakiej oddano strzał, i inne użyteczne szczegóły. Pozwolą one przedstawicielom organów ścigania znaleźć przestępcę.
Podczas sekcji zwłok w oddziale patologiczno-anatomicznym mogą być obecni postronni. Zazwyczaj w tej roli występują studenci medycznych uczelni wyższych lub krewni zmarłej osoby. Podczas przeprowadzania badań sądowo-medycznych do kostnicy nie wpuszcza się postronnych.
Przechowywanie zwłok
Kolejną ważną funkcją kostnic jest przechowywanie ciał. Zwłoki zmarłych znajdują się w tych instytucjach w okresie między śmiercią a pogrzebem. Ciała są przechowywane nie tylko na czas sekcji i przeprowadzania badań, ale także kilka dni po tym. Należy zrozumieć, że zwłoki są źródłami rozprzestrzeniania się patogenów różnych chorób. Nie można ich przechowywać w pomieszczeniach do tego nieprzeznaczonych. Na przykład mieszkanie na pewno się do tego nie nadaje.
Zwłoki wydzielają trucizny, w nich nadal żyją i rozmnażają się grzyby, bakterie i wirusy. Martwe ciała zaczynają gnić i rozkładać się. Dlatego należy je przechowywać tylko w specjalnie wyposażonych pomieszczeniach, gdzie utrzymywana jest określona temperatura i inne potrzebne warunki.
W kostnicach znajdują się komory mroźnicze, pozwalające długo zachować ciała w dobrym stanie. W takich instytucjach przestrzega się norm sanitarno-epidemiologicznych. Dlatego nie ma tam środowiska dla rozmnażania się much i owadów. Praca z martwymi ciałami jest powierzana tylko wykwalifikowanym pracownikom medycznym. Wiedzą oni, jak obchodzić się ze zwłokami, aby nie zarazić się niebezpiecznymi wirusami czy bakteriami.
Kostnice są zobowiązane przechowywać martwe ciała przez 7 dni. Termin ten można przedłużyć do 14 dni, jeśli nie udało się znaleźć krewnych zmarłego lub potrzebują oni więcej czasu na podróż. Na przykład, jeśli bliscy zmarłego mieszkają w innym regionie lub kraju. Termin przechowywania zwłok często jest przedłużany w interesie śledztwa. Na polecenie organów ścigania ciało może być przechowywane w kostnicy znacznie dłużej. Jednak za tę usługę trzeba będzie zapłacić. Niektóre niezidentyfikowane zwłoki są przechowywane w kostnicach przez kilka miesięcy. Może się tak zdarzyć, gdy brakuje wolnego miejsca na przechowywanie ciał.
Przygotowanie do pogrzebu
Po przeprowadzeniu sekcji patolog lub biegły sądowy wkłada z powrotem do ciała wszystkie zbadane organy. Nacięcia są zszywane, wyciekłą krew utylizuje się. Ciału nadaje się właściwy anatomicznie wygląd. Patolodzy przeprowadzają niektóre zabiegi kosmetyczne na zwłokach, aby ukryć skutki rozkładu. Jest to potrzebne, aby ciało wyglądało akceptowalnie podczas modlitw lub nabożeństwa żałobnego.
W Polsce, jak i w innych krajach, kostnice czasami świadczą dodatkowe usługi. Mowa o balsamowaniu i rekonstrukcji ciała. Pierwsza usługa pozwoli zachować zwłoki nietknięte przez długi czas. Rekonstrukcję wykonuje się w celu nadania ciału bardziej naturalnego wyglądu. Jest to aktualne, jeśli otrzymało ono poważne uszkodzenia w wyniku urazu.
Podobnych usług nie świadczą kostnice innych państw. Zajmują się tym wyłącznie przedstawiciele agencji pogrzebowych. Przy czym najczęściej wszystko to odbywa się nieoficjalnie. Czyli krewni zmarłego osobno uzgadniają balsamowanie lub rekonstrukcję bezpośrednio z personelem medycznym. Koszt takich usług może znacznie różnić się w różnych regionach kraju.
Zazwyczaj patolodzy wykonują tylko mycie i golenie ciał. Mogą również dać krewnym zmarłego kilka porad dotyczących przechowywania zwłok do pogrzebu. W razie potrzeby twarz zmarłego przykrywa się maską anatomiczną, aby ukryć istniejące uszkodzenia. Czasami tworzy się sztuczne gałki oczne o odpowiednim kolorze i wykonuje inne manipulacje mające na celu nadanie zwłokom bardziej reprezentacyjnego wyglądu.
Pamiętaj, że niektóre usługi kostnice powinny świadczyć bezpłatnie. Czasami nieuczciwi pracownicy medyczni mogą zażądać za nie dodatkowej opłaty. Nierzadko tacy pracownicy kostnic wymyślają nieistniejące usługi, które rzekomo pozwolą zachować ciało w należytym stanie. W przypadku odmowy płacenia za nie grożą, że zwłoki szybko się zepsują. Aby uniknąć takich sytuacji, należy dokładnie dowiedzieć się, jakie usługi kostnice świadczą bezpłatnie na podstawie prawa Polski.
W niektórych przypadkach będzie aktualne powierzenie całej tej pracy pracownikom agencji pogrzebowej. Biura pogrzebowe dobrze wiedzą, jak działają kostnice. Często ich pracownicy znają personel medyczny tych instytucji. Dlatego agencje pogrzebowe są w stanie wykonać tę pracę jakościowo i szybko. W takim przypadku trzeba będzie zapłacić za te usługi. Ich koszt nie jest wysoki. Zamawiając takie usługi w agencji pogrzebowej, nie będziesz musiał wykonywać tej trudnej z moralnego punktu widzenia pracy.
